ویروس آنفلوانزای فصلی بهراحتی منتقل میشود و بهویژه در مکانهای شلوغ مانند مدارس، خانههای سالمندان، مراکز نگهداری و حملونقل عمومی سریعتر گسترش مییابد.
هنگامی که فرد مبتلا سرفه یا عطسه میکند، قطرات ریز تنفسی حاوی ویروس در هوا پراکنده میشود. این قطرات میتوانند تا یک متر گسترش یابند و افرادی را که در محدوده تنفسی قرار دارند آلوده کنند.
همچنین ویروس میتواند از طریق تماس با سطوح آلوده یا دستهای آلوده منتقل شود. در صورتی که دست آلوده به بینی، دهان یا چشمها تماس پیدا کند، احتمال انتقال افزایش مییابد.
برای پیشگیری، پوشاندن دهان و بینی هنگام عطسه یا سرفه (ترجیحاً با دستمال یا آرنج) و شستوشوی مرتب دستها با آب و صابون یا مواد ضدعفونیکننده الکلی، بسیار توصیه میشود.
عفونت با ویروس آنفلوانزا بسیار شایع است، اما تعداد دقیق مبتلایان در هر فصل مشخص نیست، چون بسیاری از افراد علائم خفیف دارند و به پزشک مراجعه نمیکنند.
در مناطق دارای آبوهوای معتدل، همهگیریهای فصلی معمولاً در فصل زمستان رخ میدهد. اما در مناطق گرمسیری، ویروس آنفلوانزا میتواند در تمام طول سال در گردش باشد و موجب شیوعهای نامنظمتر شود.
علائم آنفلوانزا
معمولاً بهصورت ناگهانی ظاهر میشوند. افراد مبتلا ممکن است برخی یا همه علائم بیماری را تجربه کنند. در برخی موارد، استفراغ و اسهال نیز دیده میشود، بهویژه در کودکان؛ اما این علائم در بزرگسالان کمتر شایعاند.
نکته مهم این است که همه مبتلایان به آنفلوانزا لزوماً تب ندارند.
عوارض آنفلوانزا عوارض آنفلوانزا میتواند شامل مواردی مانند ذاتالریه باکتریایی، عفونت گوش میانی، عفونت سینوسها و بدتر شدن بیماریهای مزمن زمینهای مانند نارسایی قلبی، آسم یا دیابت باشد.
ذاتالریه باکتریایی
عفونت گوش
آسم
عفونت سینوسی
برونشیت و سندرم حاد تنفسی
مشکلات قلبی
ممکن است بتوانید ویروس آنفلوانزا را پیش از آنکه متوجه بیماری خود شوید و همچنین در زمان بروز علائم، به دیگران منتقل کنید.
افراد مبتلا به آنفلوانزا معمولاً در سه تا چهار روز اول پس از شروع علائم، بیشترین قدرت انتقال بیماری را دارند.
برخی از بزرگسالان سالم ممکن است بتوانند ویروس را از یک روز پیش از بروز علائم تا پنج تا هفت روز پس از شروع بیماری به دیگران منتقل کنند.
برخی افراد، بهویژه کودکان خردسال و افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، ممکن است برای مدت طولانیتری ناقل بیماری باشند.
دوره کمون آنفلوانزا (فاصله بین مواجهه با ویروس تا بروز علائم) معمولاً حدود دو روز است، اما میتواند بین یک تا چهار روز متغیر باشد.
اولین و مهمترین قدم برای پیشگیری از آنفلوانزا، تزریق سالانهی واکسن آنفلوانزا است. مطالعات نشان دادهاند که واکسن آنفلوانزا میتواند بروز بیماری، عوارض جدی و خطر بستری شدن یا حتی مرگ ناشی از آن را کاهش دهد. همچنین رعایت اقدامات پیشگیرانهی روزمره مانند دوری از افراد بیمار، پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه و عطسه، و شستوشوی مکرر دستها، برای کاهش انتقال ویروسهای عامل بیماریهای تنفسی مانند آنفلوانزا توصیه میشود.
افرادی که در گروههای پرخطر قرار ندارند، معمولاً با درمان علامتی مدیریت میشوند. به این بیماران توصیه میشود در صورت داشتن علائم در خانه بمانند تا از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری شود. درمان علامتی بیشتر بر کاهش علائمی مانند تب تمرکز دارد. این بیماران باید به دقت تحت نظر باشند تا در صورت بدتر شدن علائم، فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنند. در بیمارانی که به بیماری شدید یا پیشرونده ناشی از عفونت مشکوک یا تأییدشدهی آنفلوانزا (مانند ذاتالریه، سپسیس، یا تشدید بیماریهای مزمن زمینهای) مبتلا هستند، باید هرچه سریعتر درمان ضدویروسی آغاز شود.
مهارکنندههای نورآمینیداز (مانند اوسلتامیویر) در صورت مصرف طی ۴۸ ساعت نخست پس از شروع علائم، بیشترین اثربخشی را دارند. با این حال، شروع درمان در مراحل بعدی بیماری نیز میتواند مفید باشد و باید مدنظر قرار گیرد.
درمان معمولاً به مدت حداقل ۵ روز توصیه میشود، اما در صورت تداوم علائم شدید یا عدم بهبودی، میتوان مدت درمان را تمدید کرد.
کورتیکواستروئیدها نباید بهطور روتین برای درمان آنفلوانزا استفاده شوند.
همچنین ویروسهای آنفلوانزا نسبت به داروهای آمانتادین و ریمانتادین مقاوم شدهاند و این داروها دیگر برای درمان بهتنهایی توصیه نمیشوند.
موثرترین روش برای پیشگیری از آنفلوانزا، واکسیناسیون سالانه است. امروزه واکسنهای ایمن و مؤثری در دسترساند که بیش از 70 سال است استفاده میشوند.
از آنجا که ایمنی ناشی از واکسن در طول زمان کاهش مییابد، تزریق سالانه برای حفظ محافظت ضروری است.
امروزه واکسنهای تزریقی غیرفعال بیشترین کاربرد را در سراسر جهان دارند.
در بزرگسالان سالم، حتی زمانی که سویههای ویروس در گردش کاملاً با سویههای موجود در واکسن تطابق ندارند، واکسن میتواند محافظت مؤثری ایجاد کند.
در سالمندان و افرادی که بنا به دلایلی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، اثربخشی واکسن در پیشگیری از ابتلا ممکن است کمتر باشد، اما همچنان شدت بیماری، بروز عوارض و مرگومیر را کاهش میدهد.
واکسیناسیون بهویژه برای افراد در معرض خطر عوارض آنفلوانزا و کسانی که با این افراد زندگی میکنند یا از آنها مراقبت میکنند، بسیار حائز اهمیت است.
بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوانزا پیش از آغاز فصل سرما، یعنی در ماههای شهریور و نهایتاً مهر است. تزریق بهموقع واکسن به بدن فرصت میدهد تا ایمنی کافی را پیش از شروع پیک بیماری ایجاد کند. با این حال، برای افرادی که در زمان مناسب موفق به دریافت واکسن نشدهاند، تزریق آن همچنان توصیه میشود؛ زیرا تا زمانی که ویروس آنفلوانزا در جامعه در حال گردش است، واکسیناسیون میتواند نقش مؤثری در پیشگیری از ابتلا و کاهش شدت بیماری ایفا کند.
در بیماران قلبی، آنفلوانزا میتواند با ایجاد التهاب و افزایش فشار به سیستم قلبی، خطر حمله قلبی و بدتر شدن عملکرد قلب را افزایش دهد. در هفته اول پس از ابتلا، احتمال سکته قلبی بهطور قابلتوجهی افزایش مییابد.
در بیماران دیابتی، آنفلوانزا کنترل قند خون را مختل میکند و ممکن است باعث عوارض خطرناک مانند کتواسیدوز یا افت شدید قند خون شود.
کسانی که دچار بیماریهای مزمن ریوی مانند آسم یا COPD هستند، در صورت ابتلا به آنفلوانزا در معرض خطر حملات حاد تنفسی، بدتر شدن علائم و بستری شدن قرار دارند.
افراد مبتلا به بیماریهای کلیوی، بهویژه آنهایی که تحت دیالیز هستند، به دلیل ضعف سیستم ایمنی و وجود بیماری زمینهای، در برابر عوارض آنفلوانزا آسیبپذیرترند.
در بیماران سرطانی یا افرادی که داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی مصرف میکنند (مثل بیماران پیوندی یا مبتلا به بیماریهای خودایمنی)، قدرت دفاعی بدن در برابر ویروسها کاهش مییابد. این افراد ممکن است بهراحتی دچار عفونت شدید شوند و بدنشان نتواند به خوبی با ویروس مقابله کند.
کودکان خردسال، بهویژه زیر ۲ سال، سیستم ایمنی کاملاً تکاملیافتهای ندارند و در برابر ویروسهایی مانند آنفلوانزا آسیبپذیرند. آنفلوانزا در آنها میتواند به سرعت پیشرفت کند و منجر به عوارض جدی مانند تشنج ناشی از تب، ذاتالریه یا حتی بستری شدن شود.
کارکنان نظام سلامت (پزشکان، پرستاران، تکنسینها و…) نیز به دلیل تماس مکرر با بیماران، بیشتر در معرض آلودگی هستند و همچنین ممکن است ناقل بیماری به بیماران آسیبپذیر باشند. واکسیناسیون آنها نهتنها از خودشان محافظت میکند، بلکه از بیماران نیز محافظت مینماید.
زنان باردار جزو گروههای پرخطر در برابر آنفلوانزا محسوب میشوند، زیرا تغییرات طبیعی در سیستم ایمنی، قلب و ریهها در دوران بارداری میتواند خطر ابتلا به نوع شدید بیماری و عوارضی مانند بستری شدن یا حتی زایمان زودرس را افزایش دهد. به همین دلیل، واکسیناسیون آنفلوانزا در هر مرحله از بارداری توسط سازمانهای بینالمللی مانند سازمان جهانی بهداشت (WHO) و مرکز کنترل بیماریها (CDC) بهطور مؤکد توصیه میشود.
تزریق واکسن آنفلوانزا نهتنها از مادر در برابر بیماری محافظت میکند، بلکه از طریق انتقال آنتیبادیها از جفت به جنین، ایمنی نسبی نوزاد را در چند ماه اول زندگی – که هنوز امکان واکسیناسیون برای او وجود ندارد – فراهم میسازد. شواهد علمی نشان دادهاند که واکسن آنفلوانزای غیرفعال در دوران بارداری ایمن است و هیچ خطری برای جنین ندارد، بنابراین یکی از مهمترین اقدامات برای حفظ سلامت مادر و نوزاد به شمار میرود.
حتی زنانی که هنوز باردار نیستند اما قصد بارداری دارند، بهتر است واکسن آنفلوانزا را قبل از شروع فصل سرما دریافت کنند تا در دوران بارداری در برابر این بیماری محافظت شوند.
واکسن آنفلوانزا زمانی بیشترین اثربخشی را دارد که ویروسهای در گردش در جامعه با سویههای موجود در واکسن مطابقت خوبی داشته باشند.
از آنجا که ویروسهای آنفلوانزا دائماً در حال تغییر هستند، سازمان جهانی بهداشت (WHO) از طریق یک سیستم نظارتی بینالمللی، بهطور مداوم ویروسهای در گردش انسانی را رصد میکند و ترکیب واکسن آنفلوانزا را دو بار در سال (برای نیمکره شمالی و جنوبی) بهروزرسانی مینماید.
علاوه بر واکسیناسیون، رعایت برخی اقدامات پیشگیرانه روزمره نیز نقش مهمی در کاهش انتقال ویروس دارد، از جمله:
واکسن آنفلوانزا از یک ویروس غیرفعال ساخته می شود که نمی تواند عفونت را منتقل کند. بنابراین، افرادی که بلافاصله پس از دریافت واکسن آنفلوانزا بیمار می شوند، چون یک یا دو هفته طول می کشد تا ایمنی ناشی از واکسن به سطح لازم و محاظفت کننده برسد، ابتلای آنها ارتباطی به تزریق واکسن ندارد. اما مردم تصور می کنند که چون پس از دریافت واکسن بیمار شده اند، واکسن آنفلوانزا باعث بیماری آنها شده است.
در حالی که دریافت واکسن آنفلوانزا برای افرادی که بیماری مزمن دارند بسیار مهم است، هر کسی – حتی افراد سالم – میتواند از واکسن زدن سود ببرد. دستورالعملهای کنونی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC) واکسیناسیون سالانه علیه آنفلوانزا را برای همه افراد بالای 6 ماه از جمله زنان باردار توصیه میکند.
در طول فصل آنفلوانزا علاوه بر واکسیناسیون، میتوانید چندین اقدام برای محافظت از خود انجام دهید. اگر قبل از واکسینه شدن در معرض آنفلوانزا قرار گرفته اید این کارها را انجام دهید: از تماس با افراد مبتلا به آنفلوانزا خودداری کنید، دست های خود را مرتب بشویید و از ماسک استفاده کنید.
آنفلوانزا ممکن است باعث علائم شدید سرماخوردگی مانند گلودرد، آبریزش بینی، عطسه، گرفتگی صدا و سرفه شود. اما طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC) ، فصل آنفلوانزای 2019-2020 منجر به حداقل 18 میلیون ویزیت پزشکی، 24000 مرگ و 410000 بستری شدن در بیمارستان شد. هیچ وقت برای تزریق واکسن آنفلوانزا دیر نیست. حتی اگر از ابتلای شما به آنفلوانزا جلوگیری نکند، می تواند احتمال داشتن علائم شدید را کاهش دهد.
در واقع، 20 تا 30 درصد از افراد ناقل ویروس آنفلوانزا هیچ علامتی ندارند اما توانایی انتقال این بیماری به دیگران را دارند.
ویروس آنفلوانزا هر سال تغییر می کند (جهش می یابد). بنابراین، واکسیناسیون هر ساله برای اطمینان از مصونیت نسبت به سویه هایی که احتمال شیوع بیماری را دارند، ضروری است.
تنها راه ابتلا به آنفلوانزا قرار گرفتن در معرض ویروس آنفلوانزا است. فصل شیوع آنفلوانزا غالبا مصادف با هوای سرد است چرا که سیستم ایمنی بدن در هوای سرد پاسخ ضعیف تری نشان می دهد و بنابراین، مردم اغلب آنفلوانزا را به یک محیط سرد مرتبط می دانند. اما ارتباطی با هم ندارند.
مایعات داغ می توانند گلودرد را تسکین دهند و مایعات مورد نیاز را تامین کنند. مصرف سوپ مرغ و سایر غذاهای مقوی کمک کننده هستند اما صرفا ویژگی خاصی برای مبارزه با ویروس آنفلوانزا ندارند.
آنتی بیوتیک ها به خوبی در برابر باکتری ها عمل می کنند، اما برای عفونت های ویروسی مانند آنفلوانزا بی اثرند. برخی از افراد بعد از ابتلا به آنفلوانزا دچار عفونت باکتریایی ثانویه به عنوان عارضه بیماری می شوند، بنابراین اگر علائم شما طولانی شد یا بدتر شد، ممکن است ایده خوبی باشد که معاینه شوید تا در صورت لزوم آنتی بیوتیک مصرف کنید.
علائم
آنفلوانزا
سرماخوردگی
تب
شایع
بدن درد
همیشگی
لرز
شایع
خستگی
شدید
عطسه
گاهی
آبریزش بینی
گاهی
گلو درد
گاهی
سرفه
شایع
سر درد
شایع